Sarsıntı, ən çox kiminsə başından vurulduğu zaman meydana gələn travmatik beyin zədəsidir. Sarsıntılar düşmə, fiziki zorakılıq, nəqliyyat vasitəsi, velosiped və ya piyadaların toqquşması və reqbi və futbol kimi təmas idmanlarından yaralanmalar səbəbiylə də meydana gələ bilər. Sarsıntının təsirləri ümumiyyətlə müvəqqəti olsa da, sarsıntı şübhəsi olan bir şəxs bir sağlamlıq mütəxəssisi tərəfindən qiymətləndirilməlidir. Təkrar sarsıntı beyinə xroniki travmatik ensefalopatiya (CTE) daxil olmaqla ciddi ziyan vura bilər. Qorxulu bir vəziyyət kimi görünsə də, beyin sarsıntısı olan insanların əksəriyyəti bir neçə gün ərzində tam sağalırlar.
Addımlar
3 -dən 1 -ci hissə: Dərhal İşarələrin yoxlanılması
Addım 1. Qurbanın huşunu itirdiyini müəyyənləşdirin
Beyin sarsıntısı alan hər kəs huşunu itirməyəcək, amma bəzi insanlar bunu edirlər. Bu, kiminsə sarsıntı keçirdiyinin ən bariz əlamətidir. Başına zərbə endirdikdən sonra adam qaralırsa, təcili tibbi yardım axtarın.
Addım 2. Qeyri -səlis və ya aydın olmayan danışığa diqqət yetirin
Adama "adın nədir?" Kimi əsas suallar ver. və "Harada olduğunuzu bilirsinizmi?" Cavabları gecikirsə, ləngidirsə, məntiqsizdirsə və ya başa düşmək çətindirsə, sarsıntı keçirə bilərlər.
Addım 3. Qurbanın çaşqın olduğunu və ya baş verənləri xatırlamadığını öyrənin
Şəxsin boş bir baxışı varsa, qarışıq görünür və ya harada olduğunu bilmirsə, bu beyin zədəsinin əlaməti ola bilər. Çaşqın görünsələr, nə baş verdiyini xatırlamasalar və ya yaddaş itkisi görsələr, çox güman ki, sarsıntı keçirirlər.
Addım 4. Bulantı və ya qusma üçün baxın
Kimsə başından vurulduqdan və ya başqa bir qəzaya uğradıqdan sonra, xüsusən də dəfələrlə qusarsa, bu ümumiyyətlə sarsıntı olduğunu göstərir. Qusmadılarsa, ürək bulanması və ya sarsıntı əlaməti ola biləcək mədədə narahatlıq hiss edib -etmədiklərini soruşun.
Addım 5. Bozulmuş tarazlıq və ya koordinasiya axtarın
Sarsıntı keçirən insanlar tez -tez düz hərəkət edə bilməmək və ya top tutmaq kimi motor bacarıqları ilə bağlı problemlərlə üzləşirlər. Şəxsin bu şeylərlə problemi varsa və ya gec reaksiya müddəti varsa, çox güman ki, sarsıntı keçirir.
Addım 6. Qurbandan baş ağrısı, bulanıq görmə və ya başgicəllənmə olub olmadığını soruşun
Bir neçə dəqiqədən çox davam edən baş ağrısı sarsıntıların ümumi bir əlamətidir. Bulanıq görmə, "ulduzları görmək" və/və ya başgicəllənmə və ya duman hissi də sarsıntıya işarə edə bilər.
Addım 7. 3-4 saat ərzində adamı diqqətlə izləyin
Sarsıntıdan şübhələnirsinizsə, bir neçə saat ərzində həmin şəxs diqqətlə izlənilməlidir. Sarsıntı simptomları tez -tez bir müddət ərzində dəyişir. Təcili tibbi yardıma ehtiyac duyacaqları təqdirdə onları tək buraxmaq yaxşı bir fikir deyil. Mümkünsə, hadisədən sonra ən azı bir neçə saat həmin şəxsin yanında qalmasını və davranışlarını izləməsini təşkil edin.
3 -cü hissə 2: Əlavə simptomlar üçün onları izləmək
Addım 1. Önümüzdəki bir neçə gün və ya həftə ərzində simptomları axtarın
Bəzi sarsıntı simptomları dərhal görünsə də, bəziləri günlər və ya həftələr sonra görünmür. Hadisədən sonra şəxs yaxşı görünsə də, sonradan sarsıntı əlamətləri göstərməyə başlaya bilər.
- Qurban danışma pozğunluğu, qarışıqlıq, ürəkbulanma və ya qusma, balans və ya koordinasiyanın pozulması, başgicəllənmə, bulanıq görmə və ya baş ağrısı kimi əlamətlər göstərə bilər.
- Bu simptomlar sarsıntıdan başqa tibbi problemləri göstərə bilər, buna görə də həmin şəxsin sağlamlıq xidməti tərəfindən müayinədən keçirilməsi vacibdir.
Addım 2. Önümüzdəki ay ərzində əhval -ruhiyyədə və davranışdakı dəyişiklikləri izləyin
Davranışda və ya əhval -ruhiyyədə ani dəyişikliklər tez -tez sarsıntı olduğunu göstərir. Şəxs səbəbsiz görünürsə, əsəbi, əsəbi, qəzəbli, kədərli və ya başqa bir şəkildə emosional görünürsə, sarsıntı keçirə bilər. Şəxs şiddətlənərsə, hərəkət edərsə və ya sevdiyi şeylərə və ya fəaliyyətlərə marağını itirərsə, bu da sarsıntıya işarə edə bilər.
Addım 3. İşığa və ya səsə həssaslığının olub olmadığını müəyyənləşdirin
Sarsıntıdan əziyyət çəkən insanlar tez -tez parlaq işıqlara və yüksək səslərə daha həssasdırlar. Bu şeylər insanı sıxır və ya ağrıdan şikayət edirsə və ya qulaqlarında zəng çalırsa, sarsıntı keçirə bilər.
Addım 4. Yemək və ya yuxu rejimindəki dəyişiklikləri tanıyın
Adi modellərinə və ya vərdişlərinə zidd olan davranışları axtarın. Şəxs iştahını itiribsə və ya normadan çox yeyirsə, bu sarsıntı əlaməti ola bilər. Eynilə, əgər adam yuxuya getməkdə çətinlik çəkirsə və ya çox yatırsa, sarsıntı keçirə bilər.
Addım 5. Qurbanın yaddaşı və ya konsentrasiyası ilə bağlı problemləri olub olmadığını öyrənin
İnsanın hadisədən sonra ağlı başında görünsə belə, sonradan problemlər inkişaf edə bilər. Fokuslanmamış, konsentrasiya ola bilməyən və ya hadisədən əvvəl və ya sonra baş verənləri xatırlamaqda çətinlik çəkirlərsə, çox güman ki, sarsıntı keçirirlər.
Addım 6. Uşaqlarda həddindən artıq ağlamağa diqqət yetirin
Sarsıntı keçirə biləcəyinizdən şübhələndiyiniz şəxs uşaqdırsa, həmişəkindən daha çox ağladığını görün. Sarsıntı simptomlarının əksəriyyəti uşaqlarda və böyüklərdə eyni olsa da, uşaqlar ağrıyan, özlərini pis hiss etdikləri və ya nəyin səhv olduğunu necə ifadə edəcəklərini bilmədikləri üçün həddindən artıq ağlaya bilərlər.
3 -cü hissədən 3 -ü: Müalicə axtarın
Addım 1. Nöbetler, tənəffüs çətinliyi və ya qulaqlardan maye sızması üçün təcili tibbi yardım axtarın
Qurban huşunu itirdikdən sonra cavab vermirsə və ya oyanmırsa, baş ağrısı pisləşirsə, dəfələrlə qusursa, qulaqdan və burnundan qan və ya maye sızırsa, nöbet, nəfəs almaqda çətinlik çəkirsə və danışmaqda ləngiyirsə dərhal təcili yardıma aparın.. Bu simptomlar çox ciddi beyin zədəsini göstərə bilər.
Addım 2. 1-2 gün ərzində sarsıntı şübhəsi olan hər kəs üçün tibbi müayinə alın
Təcili tibbi yardım tələb olunmasa belə, bütün baş yaralanmaları lisenziyalı bir sağlamlıq mütəxəssisi tərəfindən qiymətləndirilməlidir. Birinin sarsıntı keçirdiyindən şübhələnirsinizsə, hadisədən 2 gün sonra həkimə aparın.
Addım 3. Qurbanın simptomları pisləşərsə dərhal tibbi yardım alın
Ümumiyyətlə, sarsıntı simptomları zamanla azalır. Əksinə baş verirsə və insan baş ağrısı və/və ya artan yorğunluq kimi pisləşən ağrılar yaşayırsa dərhal həkimə müraciət edin. Bu əlamətlər daha ciddi bir zədə göstərə bilər.
Addım 4. Təyin olunmuş müalicə planına əməl edin
Ümumiyyətlə, sarsıntı keçirən insanlar üçün yataq istirahəti təyin edilir. Bura həm fiziki, həm də zehni istirahət daxildir, yəni şəxs fiziki fəaliyyətdən (məşq kimi), həm də gərgin zehni fəaliyyətdən (məsələn, video oyunlar oynamaq və ya krossvord tapmacalardan) çəkinməlidir. Həkimin tövsiyə etdiyi müddətdə istirahət etməyinizə əmin olun və hər zaman həkiminiz tərəfindən təyin olunan hər hansı digər müalicə planına əməl edin.
Addım 5. Həkim tərəfindən müayinə olunana qədər idman və fəaliyyətdən çəkinin
Qurban idman oynayarkən, idman edərkən və ya başqa bir fiziki fəaliyyətlə məşğul olarkən sarsıntı keçirmişsə, həmin şəxsi oyundan və ya fəaliyyətdən uzaqlaşdırın. Həkim tərəfindən qiymətləndirilənə qədər, xüsusən də yenidən vurula biləcəkləri təmas idmanı olsa, fəaliyyətə davam etməməlidirlər.
İpuçları
- Kiçik zərbələr sarsıntı ola bilməz və yaralı adekvat cavab verə bilər və heç bir şikayəti yoxdur. Xüsusilə qusma, ləng danışma və ya oriyentasiya pozğunluğu kimi təcili əlamətləri yaxından izləmək hələ də yaxşı bir tədbirdir.
- Zərər çəkdikdən sonra zərərçəkənin pisləşmədiyinə əmin olmaq üçün onu uzun müddət izləyin. İstirahət etmələrinə icazə verin, ancaq tez -tez oyandırın və onlara suallar verin.
- Sarsıntıdan sağalma müddəti bir neçə saatdan bir neçə həftəyə qədər davam edə bilər. Bu, hər bir şəxs və fərdi zədə üçün fərqlidir.
Xəbərdarlıqlar
- Qurbana dərhal tibbi yardım göstərilməsə, ciddi baş zədəsi komaya səbəb ola bilər.
- Beynin təkrar yaralanması beynin şişməsinə, uzun müddətli əlilliyə və ya ölümə səbəb ola bilər. İlkin sarsıntıdan sonra beynin sağalmasına icazə verməsəniz, təkrar sarsıntı keçirməyiniz daha çox ehtimal olunur.
- Kəllə zədəsinin şiddətini qiymətləndirmək çətin ola bilər, ancaq kimsə huşunu itirərsə təcili yardım çağırın. Beyin qanaması istisna edilməlidir və dərhal simptomlar göstərə bilməz. Yavaş qanama, zədədən bir neçə gün sonra insana təsir edə bilər.
