Çox güman ki, ya sizin, ya da tanıdığınız birinin narahatlıq pozğunluğu yaşamışsınız. Anksiyete dünyanın ən çox yayılmış psixi sağlamlıq problemidir və tədqiqatçılar hesab edirlər ki, hər zaman dünya əhalisinin yeddi faizindən çoxu təsirlənir. Nə qədər yaygın olmasına baxmayaraq, narahatlıq hiss etmək çətin ola bilər, çünki bir insandan digərinə çox fərqli görünür. Anksiyete pozğunluqlarının bir çox növü var və bir insanın simptomları digərinə bənzəməyə bilər. Tanıdığınız birinin narahatlıq xəstəliyindən əziyyət çəkdiyini düşünürsünüzsə, vəziyyəti aşkar etmək qabiliyyətinizi artıra bilərsiniz. Müxtəlif növ narahatlıq pozğunluqlarını fərqləndirərək, özünüzü narahatlıq üçün risk faktorları ilə öyrədərək və xüsusi simptomlar axtararaq öyrənin.
Addımlar
3 -dən 1 -ci hissə: Anksiyete pozuqluqlarının növlərini bilmək
Addım 1. Ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozğunluğu haqqında məlumat əldə edin
Ümumiləşdirilmiş anksiyete pozğunluğu və ya GAD, açıq bir stres yoxdursa belə, hər zaman əsəbi və ya gərgin hiss etməyi əhatə edir. GAD olan insanlar pis bir şeyin baş verəcəyini hiss edə bilərlər və ya bir şeyin yanlış gedə biləcəyini təsəvvür edə bilərlər.
- GAD olan insanlar tez -tez dəyişikliklərlə məşğul olmaqda çətinlik çəkirlər. Planlar dəyişəndə və ya gözlənilməz bir şey baş verəndə narahat və ya əsəbi ola bilərlər.
- GAD baş ağrısı, mədə ağrısı və əzələ gərginliyi kimi fiziki simptomlar yarada bilər.
Addım 2. Sosial narahatlıq ilə tanış olun
Sosial narahatlıq, sosial vəziyyətlərdə sıx bir qorxu və ya özünü dərk etməyi əhatə edən bir narahatlıq xəstəliyidir. Sosial narahatlığı olan insanlar özlərini utandırmaqdan və ya başqaları tərəfindən lağa qoyulmaqdan qorxurlar və bəziləri sosial vəziyyətlərdən tamamilə qaçmağa çalışırlar.
- Sosial narahatlığın ümumi fiziki simptomları arasında qızartı, titrəmə, tərləmə və sürətli ürək döyüntüsü var.
- Qrup söhbətlərinə və ya fəaliyyətlərinə qatılmaqdan çəkinən, tanımadığı yerlərə tək getməkdən imtina edən və ya sosial vəziyyətlərdən əvvəl istirahət etmək üçün spirt və ya narkotik istifadə edən insan sosial narahatlıq keçirə bilər.
- Sosial narahatlığı olan insanlar ciddi şəxsi və ya sağlamlıq problemləri üzündən səssizcə əziyyət çəkə bilərlər ki, digər insanlarla ünsiyyətdə olmasınlar. Həm də çətin vəziyyətlərdə kömək istəmək əvəzinə təkbaşına mübarizə apara bilərlər.
Addım 3. Obsesif-kompulsif pozğunluq (OKB) haqqında oxuyun
OKB, obsesiya adlanan müdaxilə düşüncələrini və məcburiyyət adlanan təkrarlanan hərəkətləri əhatə edən bir narahatlıq xəstəliyidir. OKB olan biri kompulsif davranışlarla obsesif düşüncələrindən qurtulmağa çalışır.
- Məsələn, OKB olan biri mikrob və kirdən narahat ola bilər. Nəticədə məcburən əllərini yuya və ya mətbəxlərini təmizləyə bilərlər.
- OKB olan insanlar ətraf mühitini idarə edərək narahatlıqlarını idarə etməyə çalışa bilərlər.
- Qeyri -adi uzun müddət xoşagəlməz və ya narahatlıq doğuran bir hadisənin üzərində dayana və ya vəsvəsə edə bilərlər.
Addım 4. Fobiyalar haqqında məlumat əldə edin
Fobiyalar, xüsusi vəziyyətlərdən, cisimlərdən və ya heyvanlardan sıx, məntiqsiz qorxulardır. Fobiyadan əziyyət çəkən insanlar ümumiyyətlə qorxularının məntiqsiz olduğunu bilirlər, lakin müalicə olmadan narahatlıqlarını dəf edə bilməyəcəklər. Fobisi olan biri, maşın sürmək və ya liftə minmək kimi ümumi vəziyyətlərdən qaça bilər.
Ümumi fobiyalara uçmaq qorxusu, qapalı və ya açıq yerlər, yüksəklik qorxusu və ilan kimi xüsusi heyvanların qorxusu daxildir
Addım 5. Panik bozukluğunun simptomlarını araşdırın
Panik bozukluğu olan insanlar, ümumiyyətlə heç bir tetikleyicisi olmayan, təkrarlanan çaxnaşma hücumları yaşayır. Panik atak, həm hücumu yaşayan insanı, həm də baxan hər kəsi qorxudar və çaşqınlaşdırar. Çox zəiflədə bilərlər və infarkt kimi daha ciddi sağlamlıq problemlərinin əlamətlərini təqlid edə bilərlər. Panik atağın ümumi simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
- Ölüm qorxusu və ya yaxınlaşan əzab hissi
- Sarsıntı
- Başgicəllənmə və ya başgicəllənmə
- Üz və ekstremitələrdə uyuşma və ya karıncalanma
- Sinə ağrısı və ya sıxılma
- Bulantı və ya mədə ağrısı
- Nəfəs darlığı
- Sürətli ürək dərəcəsi
- Qeyri -reallıq hissi
Addım 6. Posttravmatik stress pozuqluğu (TSSB) haqqında məlumat əldə edin
TSSB, qorxulu və ya həyatı təhdid edən hadisələrə şahid olan bəzi insanlarda meydana gələn bir narahatlıq xəstəliyidir. Şiddətli qəzalar, terror hücumları və hərbi mübarizə, TSSB səbəb ola biləcək bir neçə təcrübədir. Bu xəstəlikdən əziyyət çəkən insanlar geri çəkilmə, şiddətli yuxusuzluq, kabus və ya müdaxilə xatirələri yaşayır. Tez -tez qorxurlar və ya qorxurlar (hipervigilant). Travmatik hadisəni xatırladan vəziyyətlərdən və ya geri çəkilmələri ilə əlaqədar çaxnaşma hücumlarından qaça bilərlər.
- TSSB olan insanlar, orijinal travmatik hadisə ilə heç bir əlaqəsi olmasa belə, tez -tez müxtəlif vəziyyətlərdən və stimullardan qorxurlar.
- TSSB xəstəsi, tetikleyici bir hadisə yaşamaq şansını minimuma endirmək üçün evdən çıxmaqdan çəkinə bilər.
3 -dən 2 -ci hissə: Risk Faktorlarını Anlamaq
Addım 1. Şəxsin ailəsində narahatlığın olub olmadığını düşünün
Ətraf və sosial faktorlarla yanaşı, genetik kiminsə narahatlıq pozuqluğunun inkişaf edib etməyəcəyini təyin etməkdə də rol oynayır. Valideynləri və ya bacı -qardaşlarında narahatlıq pozuqluğu olan insanların narahatlıq problemi daha çox olur.
Bir şəxsin ailəsində kiminsə müəyyən bir narahatlıq pozuntusu olsa belə, bu, sözügedən şəxsin eyni cür pozğunluğa malik olacağı anlamına gəlmir. Sadəcə, hər cür narahatlıq pozuqluğu inkişaf etdirmək riskinin daha yüksək olduğu anlamına gəlir
Addım 2. Qadınların narahatlıq problemlərinə kişilərdən daha çox meylli olduğunu bilin
Araşdırmalar göstərir ki, qadınlar OKB istisna olmaqla hər növ narahatlıq pozğunluğu inkişaf etdirmək üçün kişilərə nisbətən daha yüksək riskə malikdirlər. Ancaq cinsiyyət hər şey deyil - bir çox kişinin də narahatlıq pozğunluqları inkişaf etdirdiyini unutmayın.
Addım 3. Şəxsin həyat təcrübələrini nəzərə alın
Ağır xəstələnmiş və ya travmatik hadisələr yaşayan insanlar narahatlıq pozuqluğu inkişaf etdirmə riski altındadır. Fiziki və ya emosional sui -istifadə, stresli həyat vəziyyətləri, narkotik və ya alkoqol istifadəsi bir insanı narahatlıq problemi ilə üz -üzə qoyur. Uşaqlıqda zorakılıq və ya hiperkritik valideynlərlə olan təcrübələr də narahatlıq pozğunluqlarının inkişafına kömək edə bilər.
Addım 4. İnsanın xasiyyətini düşünün
Əsəb pozğunluğu olan insanların narahatlıq pozuqluğu inkişaf etdirmə ehtimalı daha yüksəkdir. Utancaq uşaqların da sonradan sosial narahatlıq inkişaf etdirmə riski daha yüksəkdir.
Utancaqlıq və sosial narahatlıq eyni şey deyil. Ancaq ikisi arasında bir əlaqə var
Addım 5. Şəxsin mükəmməllikçi olub olmadığını düşünün
Mükəmməllik, narahatlığın böyük bir proqnozçusudur. Mükəmməllik meyli olan insanlar çox vaxt ağ-qara fikirdə düşünürlər. Mükəmməl bir iş görmürlərsə, bunu uğursuz hesab edirlər. Bu narahat, özünü tənqid edən zehniyyətə səbəb ola bilər.
Addım 6. Şəxsin başqa ruhi sağlamlıq problemlərinin olub olmadığını düşünün
Anksiyete tez -tez digər ruhi sağlamlıq xəstəlikləri ilə birlikdə gedir. Xüsusilə narahat olan insanlar da depressiyaya düşürlər. Anksiyete başqa bir xəstəliklə birlikdə olduğu hallarda, hər bir vəziyyət digərini daha da pisləşdirə bilər.
- Məsələn, həm narahatlığı, həm də depressiyası olan biri, əhvalının aşağı olması və evdən çıxa bilməməsi ilə əlaqədar narahatlıq hiss edə bilər. Bu narahatlıq onları daha da iflic edə bilər və pis bir dövr yarada bilər.
- Maddə istifadəsi tez -tez narahatlıq pozğunluqları ilə birlikdə baş verir. Bəzi insanlar narahatlıq əlamətlərini öz-özünə müalicə etmək üçün dərmanlardan sui-istifadə edirlər.
3 -dən 3 -cü hissə: İşarələri aşkar etmək
Addım 1. Özündən soruşun ki, adam çox narahatdır
Həddindən artıq narahatlıq narahatlıq pozğunluğunun ən böyük göstəricisidir. Kimsə başqalarını narahat etməyəcək şeylər haqqında daim narahat və ya kənarda görünürsə, ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozuqluğu kimi bir xəstəliyə sahib ola bilər.
Məsələn, dostunuz bir həftə kollecdən müvəffəqiyyətsiz çıxmaqdan narahatdırsa və sonrakı pişiyinin xərçəng xəstəliyindən qorxursa, bunların heç birinin doğru olmadığını göstərmirsə, ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozuqluğu ola bilər
Addım 2. Özünütəsdiq əlamətlərini axtar
Sosial narahatlığı olan biri çox utancaq və geri çəkilmiş görünə bilər və ya başqaları ilə ünsiyyət quranda gözlə görülən dərəcədə əsəbi ola bilər. Özlərini başqaları ilə müqayisə etmək meyli də ola bilər. Şəxsin qrupların kənarında qalıb -qalmadığına, sosial vəziyyətləri erkən tərk etdiyinə və ya tək başına ünsiyyət qurmamaq üçün bir dostunun yanında qaldığına diqqət yetirin.
Addım 3. Şəxsin əsəbi və ya narahat göründüyünü düşünün
Narahat insanlar tez -tez sıxılmış və rahatlaya bilmədiklərini hiss edirlər. Bu, başqalarına toxunmağa və ya səbirsiz davranmağa səbəb ola bilər. Bu davranışlar, ailənin, dostlarının və ya iş yoldaşlarının münasibətlərinə mənfi təsir göstərə bilər.
Məsələn, ananız yemək bişirmə və ya otağınızı təşkil etmə kimi kiçik detallar üçün sizi əbədi olaraq əsəbiləşdirirsə, narahatçılığın onun qıcıqlanmasının səbəbi olub olmadığını düşünün
Addım 4. Şəxsin sosial vərdişlərinə baxın
Narahat insanlar tez -tez məcbur qalmadıqları təqdirdə çölə çıxmaqdan çəkinirlər ki, bu da onların sosial cəhətdən təcrid olunmasına səbəb ola bilər. Adam dostlarını görmək, hobbilərinə qatılmaq və ya könüllü olmaq üçün çölə çıxır? Kimsə işə getmək və ərzaq almaq kimi lazımi işləri yerinə yetirməkdən başqa evdən çıxmazsa, narahatlıqla mübarizə apara bilər.
Addım 5. Fiziki simptomlara qarşı diqqətli olun
Anksiyete, diqqət yetirsəniz ala biləcəyiniz fiziki əlamətlər yaradır. Kimsə asanlıqla qızarır, titrəyir və ya baş ağrısı, qarın ağrısı, əzələ gərginliyi və ya yuxusuzluqdan şikayətlənirsə, narahatlıq keçirə bilər.
Anksiyete də insanın iştahına və/və ya çəkisinə təsir edə bilər. İştahsızlıq, həddindən artıq yemək və əhəmiyyətli kilo dəyişikliyi narahatlıq pozğunluğunun əlaməti ola bilər
Addım 6. Yaddaş və konsentrasiya ilə bağlı məsələlərə baxın
Anksiyete pozuqluğu olan insanlar diqqətini cəmləməkdə, məlumatı mənimsəməkdə və ya yadda saxlamaqda çətinlik çəkə bilərlər. Nəticədə, kompleks vəzifələri yerinə yetirməkdə və ya düşüncə qatarını saxlamaqda çətinlik çəkə bilərlər.
Addım 7. Şəxslə danışın
Bəzən narahatlıq heç bir xarici əlamət yaratmır. Hər kəs narahat ola bilər, hətta sosial mühitdə yaxşı uyğunlaşan və rahat görünən insanlar. Tanıdığınız birinin narahatlıqla mübarizə apara biləcəyindən narahat olsanız, bunu öyrənməyin ən yaxşı yolu onlarla danışmaqdır.
Söhbəti belə bir şey söyləyərək açın: “Son vaxtlar bir az kənarda olduğunuzu gördüm. Hər şey qaydasındadırmı?” Onlara özünüdərk hiss etdirməkdən çəkinin. Yəqin ki, onlarla yoxlamaq üçün onlara kifayət qədər əhəmiyyət verdiyinizi qiymətləndirəcəklər
MÜHASİR İPUCU
liana georgoulis, psyd
licensed psychologist dr. liana georgoulis is a licensed clinical psychologist with over 10 years of experience, and is now the clinical director at coast psychological services in los angeles, california. she received her doctor of psychology from pepperdine university in 2009. her practice provides cognitive behavioral therapy and other evidence-based therapies for adolescents, adults, and couples.
liana georgoulis, psyd
licensed psychologist
acknowledge, but don't encourage the anxiety
when you're talking to someone with anxiety, try to summarize and acknowledge their emotions, without encouraging their fears. for instance, you might say, 'it sounds like you're really worried about losing your job. i can see how that would bother you, but it doesn't sound like that's likely to happen. is there anything i can do to help you think through this?'
